عواملي كه در ايجاد حساسيت پوستي موثرند عبارتند از:

سد پوستي، سبوم (مواد چرب پوست) و PH.

ميزان از دست دادن آب از طريق اپيدرم (لايه بيروني پوست) علامت مهمي براي تعيين وضعيت عملكرد لايه شاخي پوست است.

از دست دادن آب زياد، باعث نفوذپذيري بيشتر و راحت‌تر عوامل محرك خارجي مي شود. پوست‌هاي حساس، اغلب آب بيشتري از دست مي دهند و خشك ‌ترند.

برخي مواد مانند استون، چربي‌هاي طبيعي پوست را از بين مي برند و لذا سد محافظ پوستي آسيب پذير مي شود.

سديم لورل سولفات كه يك دترژان (ماده پاك كننده) رايج در صابون‌ها، شامپوها و پاك ‌كننده هاست نيز يك محرك پوستي مي باشد. اين ماده مي‌تواند براي موها نيز آسيب‌رسان باشد.

افراد مبتلا به پوست حساس، پوست خشك و يا مبتلا به درماتيت آتوپيك (اگزماي سرشتي) نبايد از اين ماده استفاده كنند.

سديم لورل سولفات به دليل داشتن خاصيت افزودن كف، در فرمولاسيون‌هاي آرايشي و بهداشتي به كار مي‌رود و به همين دليل اغلب پاك ‌كننده‌هاي ملايم كه مخصوص پوست‌هاي حساس هستند، فاقد سديم لورل سولفات بوده و كف نمي‌كنند.

PH طبيعي پوست در حدود 5/5 است. موادي مانند اسيدلاكتيك كه در غدد عرق يافت مي‌شوند، به نگهداري PH پوست در حد نسبتا ثابت كمك مي‌كنند و قادرند مقادير كم ‌اسيد يا قليا را كه بر روي پوست استعمال مي‌شوند، خنثي كرده و از تحريك‌كنندگي آنها بكاهند.

PH اسيدي پوست يكي از عواملي است كه مانع رشد باكتري‌ها مي‌شود. در افراد مبتلا به پوست حساس ، PH پوست معمولا بالاست.

از عوامل ديگري كه موجب حساسيت پوست مي‌شوند مي‌توان به رتينوييدها (مانند ترتينويين كه در درمان آكنه يا پيري پوست به كار مي‌رود) و اسيدهاي آلفا هيدروكسي اشاره كرد.

برخي بيماري‌هاي پوستي نيز با حساس شدن پوست همراهند ، مانند بيماري روزآسه و درماتيت سبوره. لذا مصرف داروهايي مثل ترتينويين در اين افراد بايد با احتياط فراوان صورت گيرد، زيرا موجب قرمزي، سوزش و پوسته‌ ريزي پوست خواهد شد.

برخي مواد مي‌توانند موجب درماتيت‌هاي تماسي آلرژيك شوند. اين تصور غلط است كه داروهاي موضعي گياهي موجب بروز حساسيت نخواهند شد. موادي مانند رزماري (اكليل كوهي)، چوب سندل، آرنيكا و بابونه گاهي موجب بروز درماتيت تماسي آلرژيك مي‌شوند.

روغن‌هاي طبيعي مانند روغن اسطوخودوس، روغن جوهر و روغن درخت چاي نيز مي‌توانند موجب آلرژي‌هاي تماسي شوند.

دكتر بهروز باريك ‌بين - متخصص پوست و مو

عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي